تاثیر قارچ کلاروییدوگلوموس اتونیکاتوم، ورمی‌کمپوست و منابع فسفات بر کلنیزاسیون ریشه و رشد کاهو

چکیده سابقه و هدف: فسفر از عناصر ضروری پرمصرف گیاهان است. در خاک‌های آهکی به دلیل پ‌هاش بالا، وجود کربنات کلسیم، کمبود ماده آلی و رطوبت خاک، مقدار فسفر قابل جذب گیاه بسیار کم بوده و همچنین کانی‌های دارای فسفر در شرایط معمولی انحلال پذیری کمتری دارند. مایه‌زنی قارچ‌های آربوسکولار جهت افزایش رشد و عملکرد گیاهان توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. قارچ‌های آربوسکولار با افزایش جذب فسفر (از طریق جذب درون ریشه‌ای و برون ریشه‌ای و همچنین حل فسفات‌های نا محلول آلی و معدنی) و سایر عناصر غذایی و آب، سبب افزایش رشد گیاه می‌شوند. ورمی‌کمپوست بدلیل داشتن عناصر غذایی مواد محرک رشد و ریزجانداران مفید، رشد گیاهان را افزایش می‌دهد. این پژوهش به منظور بررسی اثر قارچ آربوسکولار، ورمی‌کمپوست و منابع مختلف فسفات بر کلنیزاسیون ریشه، وزن تر و خشک، شاخص سبزینگی، تعداد برگ‌ و مقدار جذب فسفردر گیاه کاهو در یک خاک آهکی انجام شد. مواد و روش‌ها: این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی درسه تکرار و با سه فاکتور در یک خاک آهکی انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل قارچ در دو سطح (بدون قارچ و دارای قارچ کلاروییدوگلوموس اتونیکاتوم (AM))، منابع فسفات در چهار سطح (شاهد (P0)، خاک فسفات معدن آسفوردی یزد (RP)، تری‌کلسیم فسفات (TCP) و سوپر فسفات تریپل (SP) به میزان 25 میلی‌گرم فسفر در کیلوگرم خاک)، ورمی‌کمپوست در دو سطح (شاهد و یک درصد وزنی خاک) بود. خاک به صورت غیر استریل استفاده شد و خصوصیات خاک و ورمی‌کمپوست با روش‌های استاندارد اندازه‌گیری گردید. بذر کاهو رقم فردوس (Ferdos) کشت شد. حدود 10 هفته بعد از کاشت شاخص سبزینگی، ارتفاع، تعداد برگ، وزن تر، وزن خشک، درصد کلنیزاسیون ریشه و جذب فسفردر گیاه اندازه گیری‌گردید. داده‌ها با نرم افزار آماریSAS تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد کاربرد ورمی‌کمپوست موجب افزایش و کاربرد منابع فسفات موجب کاهش معنادار درصد کلنیزاسیون ریشه کاهو گردید. بیشترین مقدار کلنیزاسیون ریشه در تیمار تلفیقی ورمی کمپوست و قارچ و در عدم حضور منابع فسفات مشاهده شد. مایه‌زنی قارچ، وزن خشک کاهو و جذب فسفر را به طور معنادار افزایش داد. کاربرد ورمی‌کمپوست سبب افزایش وزن تر، وزن خشک، تعداد برگ کاهو، شاخص سبزینگی و جذب فسفر شد. کاربرد سوپرفسفات تریپل سبب افزایش وزن خشک و تر و جذب فسفر کاهو شد اما شاخص سبزینگی را کاهش داد. خاک فسفات سبب کاهش شاخص سبزینگی شد اما وزن خشک اندام هوایی و جذب فسفر کاهو را افزایش داد. برهمکنش مایه‌زنی قارچ، ورمی‌کمپوست و منابع فسفات سبب افزایش وزن تر، وزن خشک، تعداد برگ و جذب فسفر کاهو شد. نتیجه گیری: استفاده از کودهای زیستی (ورمی کمپوست و قارچ آربوسکولار) به همراه منابع کم محلول فسفات (خاک فسفات و تری کلسیم فسفات) می تواند جذب فسفر و رشد گیاه کاهو را افزایش و مصرف کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل را کاهش دهد.